Erteleme Hastalığı ve Erteleme Hastalığı Olan Bireylere Tavsiyeler

1. Değerli işleri erteleyerek, daha az ehemmiyete sahip misyonlara odaklanma eğilimi. Önceliklerin belirlenmesinde zorluk yaşama.

2. Daima olarak vakitle uğraş etme ve işleri yetiştirmek için kâfi vakti bulamama. Daima olarak vakit idaresi problemleri yaşama.

3. İşlere başlamak için daima olarak motivasyon eksikliği hissetme. İşleri başlatmakta zorlanma ve motivasyon eksikliği nedeniyle işleri daima olarak erteleme.

4. İşlerin son dakikada yetiştirilmesi, vakit baskısı ve daima olarak ertelemelerin yarattığı gerilim düzeyinin yükselmesi.

5. İşleri son dakikada yetiştirme nedeniyle kalite standartlarının düşmesi. Çabukla yapılan işlerde kusurlar yapma yahut gereğince uygun bir iş çıkaramama.

6. Daima olarak işleri erteledikten sonra kendini suçlama ve suçluluk duygusu yaşama. İşleri ertelemekten ötürü pişmanlık duyma.

Daha çok kimlerde görülür?

Kronik erteleme, başarısızlık korkusu, mükemmeliyetçilik, düşük özgüven, motivasyon eksikliği, işe odaklanma zahmeti, vakit idaresi maharetlerinin eksikliği, işleri önceliklendirmekte zorluk çekmek üzere faktörlerden kaynaklı birçok nedeni olabilir. Bu bireyler yapacakları işe ait telaşlarla baş etmekte zorlanır ve dehşetlerini ertelemek için hareketlerini daima olarak erteler. 

Erteleme hastalığının psikolojisi

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), genel anksiyete bozukluğu, toplumsal anksiyete bozukluğu, panik bozukluk yahut obsesif-kompulsif bozukluk üzere anksiyete bozuklukları, depresyon olan bireylerde de erteleme eğilimi sıkça görülür. DEHB’li şahıslar dikkat dağınıklığı ve odaklanma zahmeti nedeniyle misyonları başlatamaz ve ertelerler. Anksiyete bozukluklarının neden olduğu kaçınma davranışları, korku, kaygı ve tasayı tetikleyerek misyonların ertelenmesine neden olur. Bu döngü birbirinden beslenerek kendinden kuşku duyma, kendine inancı azaltma ve kıymetli kararları geciktirerek tasayı daha da şiddetlendirir. Depresyonun erteleme ile de yakın bir bağlantısı vardır. Depresyonda kişi ekseriyetle ıstırap hisleri, derin kanılara dalma ve güç eksikliği yaşar. Bu belirtiler, depresif kişinin konsantre olmasını ve bir misyona başlamasını yahut bitirmesini son derece zorlaştırır. Mükemmeliyetçilik de ertelemede rol oynar. Mükemmeliyetçi bireyler, uygun performans göstermeyeceklerine yahut büsbütün başarısız olacaklarına inandıkları vazifeleri erteleyebilirler. Kronik erteleme, bipolar bozukluğu olanlarda hem manik hem de depresif hallerinde sıklıkla görülür.

Ertelemenin tipleri

Ertelemenin, pasif ve etkin erteleme olmak üzere iki çeşidinden kelam edebiliriz. Pasif ertelemede, kişi karar vermekte ve buna nazaran hareket etmekte zorlandığı için vazifesi farkında olmadan, mazeretler uydurarak erteler. Harekete geçme konusundaki kararsızlıkları ve misyonları vaktinde tamamlayamamaları nedeniyle felç olurlar. Etkin ertelemede ise kişi misyonu bilerek erteler zira baskı altında çalışmak daha fazla motive olmasını sağlar. Etkin ve pasif erteleme ortasındaki farklar, faal ertelemenin olumlu duygusal ve davranışsal sonuçlara yol açan kasıtlı gecikmeyi içermesi, pasif ertelemenin ise olumsuz duygusal ve davranışsal sonuçlara yol açan istemsiz ertelemeyi içermesidir. Ek olarak, faal ve pasif erteleme ortasındaki ayrım, dehşetler ve kaygılar nedeniyle ertelemeyi içeren kaçınmacı erteleme ile misyonları daha heyecanlı hale getirmek için son teslim tarihinden çabucak önceye kadar kasıtlı olarak beklemeyi içeren uyarılma ertelemesi ortasındaki ayrımla bağlantılıdır.

Herkes vakit zaman işleri ertelemeyi tercih edebilir fakat erteleme davranışının daima tekrarlaması ve bu durumun hayatının çeşitli alanlarında olumsuz sonuçlara yol açması durumunda aşağıdaki teklifler işe yarayabilir:

1. Vazifeleri küçük basamaklara ayırın. Büyük ve karmaşık misyonları daha küçük evrelere bölerek, daha yönetilebilir ve erişilebilir hale getirebilirsiniz. Her bir kademeyi tamamlamak sizi ilerlemeye teşvik edebilir.

2. Önceliklendirme yapın. Vazifelerinizi değer sırasına nazaran düzenleyin. Öncelik vermeniz gereken misyonları belirleyin ve önceliklerinizi makul bir sıraya koyun. Bu, sizin için daha kıymetli olan işlere odaklanmanıza yardımcı olabilir.

3. Kendinize gerçekçi amaçlar belirleyin. İşlerinizi tamamlamak için gerçekçi ve ulaşılabilir amaçlar belirleyin. Büyük amaçları küçük adımlara bölmek, muvaffakiyet hissi yaratır ve motivasyonu artırır.

4. Motivasyon kaynakları kullanın. Kendinizi motive etmek için çeşitli kaynaklardan yararlanın. İlham verici kitaplar okuyun, motivasyonel görüntüler izleyin yahut destekleyici bir arkadaşınızla konuşun. Motive olmanız, erteleme eğiliminizi azaltabilir.

5. Vakit idaresi maharetlerinizi geliştirin. Vaktinizi tesirli bir formda yönetmek, erteleme alışkanlığını azaltmanıza yardımcı olabilir. Bir ajanda yahut vakit idaresi araçları kullanarak günlük planlar yapın ve kendinize uymanızı sağlayın.

6. Rahatlama teknikleri uygulayın. Gerilim ve kaygı, erteleme eğilimini artırabilir. Gerilim idaresi tekniklerini uygulayarak rahatlama sağlayabilirsiniz. Meditasyon, derin nefes alma, idman yahut hobilerle meşgul olmak üzere usulleri deneyebilirsiniz.

7. Denetim sistemi oluşturun. Bir arkadaşınıza yahut aile üyenize amaçlarınızı ve planlarınızı anlatarak denetim sistemi oluşturun. Sizi takip etmelerini ve ilerlemenizi denetim etmelerini isteyebilirsiniz. Diğerlerine karşı sorumlu hissetmek, işleri ertelememek için bir motivasyon kaynağı olabilir.

8. Detaylı bir vakit çizelgesi yapın. Vazifelerinizi tamamlamak için muhakkak bir vakit çizelgesi oluşturun. İşlerinize başlama ve bitirme saatlerini belirleyin. Nizamlı bir program, disiplin ve alışkanlık oluşturmanıza yardımcı olabilir.

9. Kendinize mükafatlar verin. Misyonları tamamladığınızda kendinizi ödüllendirmeyi unutmayın. Kendinize küçük bir armağan, bir molada sevdiğiniz bir aktivite yapma üzere mükafatlar vermek, motivasyonunuzu artırabilir ve işleri erteleme isteğinizi azaltabilir.

10. Uzman dayanağı alın. Kronik erteleme sıkıntısıyla başa çıkamadığınız durumda bir profesyonel takviye alın.

Erteleme ve tembellik iki farklı kavramdır: erteleme gereksiz yere ertelemeyi içerirken, tembellik gerekli çabayı gösterme konusunda isteksiz olmayı içerir. Buna nazaran erteleme tembellik değildir ve tembel olmasanız bile ertelemek ya da tembel olup ertelememek mümkündür. Tembellik, kişinin isteksizlik nedeniyle bir şeyleri yapmama, yapması gereken misyonları şuurlu olarak reddetme yahut ertelemesidir. Tembellik, daha genel bir tabirdir, motivasyon eksikliği, ilgisizlik, rahatlık arayışı üzere çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilir. Kronik erteleme, kişinin vazifeleri yapmaya niyeti olduğu halde, ertelemek yahut geciktirmek için daima bir eğilime sahip olmasıdır.

Örnek vakalar

Bir danışanım çok yeme bozukluğu için başvurmuştu. Psikoterapi sürecinde çok yeme davranışının işlerini ertelemek için yemek yeme eğiliminden kaynaklandığı ortaya çıktı. İşinde çok ağır bir iş temposu ve kıymetli sorumlulukları vardı. Mükemmeliyetçi kişilik yapısı nedeniyle işlere çok fazla vakit ayırıyordu, uzun müddettir tatil yapmadan çalışmıştı. Son aldığı değerli bir proje gerilim ve korku seviyesini ziyadesiyle arttırmıştı. Yeni projeye konsantre olup tamamlayamaması nedeniyle anksiyete semptomları başlamıştı. Çalışmaya başlamayı her düşündüğünde home ofis çalıştığı için kendini mutfakta bulmuş, yemek yemeyi projeyi tamamlamayı ertelemek için kullanır hale gelmişti. Psikoterapi ile hem erteleme hem de çok yeme sorunu tahlile kavuştu.

Tedavisi

Psikoterapi, kronik ertelemeyi tedavi etmek için epey tesirlidir. Psikoterapist terapötik müdahaleleri kullanarak, kişinin kronik erteleme davranışına yol açan kusurlu niyet süreçlerini tanımasını ve yine çerçevelendirmesini sağlar ve erteleme kalıplarını sağlıklı alışkanlıklarla değiştirir.

Web

Instagram

Facebook

X

YouTube

Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio