28 Ağustos 2023
Merhaba sevgili okur, bu yazıda medeniyet, devlet ya da imparatorluğun insanlığa bıraktığı bedellerden olan köprüleri inceleyeceğiniz. Urartulardan Cumhuriyetin kabulüne kadar Anadolu’da binlerce yıla meydan okuyan tarihi köprüleri gelin bir arada inceleyelim. (Köprüler yapıldığı periyoda nazaran listelenmiştir)
Urartu Devri Köprüleri
1. Kız Köprüsü – Muş
Muş’un Malazgirt ilçesine 2 kilometre uzaklıkta bulunan köprünün Urartular devrinden kaldığı bilinmekte. Kesme taştan tek gözlü olan köprü 3 m. uzunluğunda, 1 m. genişliğindedir.
Frigya Devri Köprüleri
2. Clandras Köprüsü – Uşak
Clandras Köprüsü Uşak Karahallı ilçesinde bulunan, Frigyalılar periyodundan kalma tarihi bir köprüdür. Köprü’nün Banaz Çayı üzerine yaklaşık 2500 yıl evvel yapıldığı bilinmekte. Köprünün iki ucu, dağ beli üzerine oturtulmuştur. Taşların yüzleri kalemle işlenmiş olup kemerlerin iri taşları zıvanalı olarak birbirine kenetlendirilmiştir. Köprünün kemeri kasnak biçimindedir.
Roma Devri Köprüleri
3. Çobançeşme Köprüsü – İstanbul
Çobançeşme Köprüsü, İstanbul’un Bahçelievler ilçesi Çobançeşme mahallesinde Ayamama Deresi üzerine yapılmış tarihi bir köprüdür. Köprü ismini yanındaki Çoban Çeşmesi’nden almakta. Köprünün ne vakit ve kim tarafından yaptırıldığı bilinmemekte.
4. Baç Köprüsü – Mersin
Baç Köprüsü öteki ismiyle Justinyen Köprüsü, Mersin Tarsus’da bulunuyor. Bizans imparatoru I. Justinianus tarafından yaptırılan köprü Orta Çağ’da köprüden geçenlerden baç ismi altında vergi alınmakta oluşu sebebiyle, halk ortasında ‘Baç Köprüsü’ ismini almıştır.
5. Palu Köprüsü – Elazığ
Murat Irmağı üzerinde bulunan eski Palu Köprüsü rivayete nazaran Roma Dönemi’nde yapılmıştır.156.50 metre uzunluğunda ve 3,5 metre genişliğinde olan köprü Vaktinde güney-kuzey kontağını sağlayan tek ulaşım ve geçiş yeriymiş. Tarihi kaynaklarda Pal Köprüsüİstanbul’u Bağdat’a bağlayan köprü olarak geçmektedir.
6. Cendere Köprüsü – Adıyaman
Cendere Köprüsü, Adıyaman’da birebir isimli Cendere çayı üzerinde bulunan ve dünyanın hala kullanılmakta olan en eski ve tarihi köprülerinden biridir. Adıyaman’a 55 km aralıkta, bugün Eskikale olarak bilinen bir antik yerleşim bölgesinde bulunan köprü Kahta ve Sincik’i birbirine bağlar. Romalıların yaptığı 2. en geniş kemerli köprüdür.
7. Justinianus Köprüsü – Adapazarı
Justinianus Köprüsü yahut Sangarius Köprüsü (halk ortasında: Beşköprü), Türkiye’de, Geç Roma Devrinden kalma, Sakarya ırmağı üzerinde bulunan taş köprüdür. Köprü Doğu Roma İmparatoru Justinianus (527–565) tarafından başşehir Konstaninopolis ile imparatorluğun doğu vilayetleri ortasındaki ulaşımı kolaylaştırmak için inşa ettirilmiş.
8. Kemer Köprüsü – Muğla
Kemer Köprüsü, Roman segmental ark halinde, Muğla Koca Çayı’na hakikat Kemer Köyü’nden 4 km üstte, ırmak yatağının 500 m’ye ulaştığı bir yerdedir.[ Şu anda yalnızca 29 m uzunluğunda, 4.5 m genişliğinde bir kısmı kalsa da geçmişte köprü üretimini çok yeterli temsil etmekte.
9. Taşköprü – Mersin
Taşköprü, Mersin’in Silifke ilçesinde kent merkezinin ortasından geçen Göksu’nun üzerinde bulunan Roma devrinden kalan bir köprüdür. Orjinal hali yedi gözlü olan köprü yapılan onarımlar sonrası beş gözlü hale gelmiştir. Günümüzde temelleri hariç büsbütün çağdaş hale getirilmiştir.
10. Kırkgöz Kemeri – Antalya
Teknik ve tarihi bakımdan Kırkgöz Kemeri köprüsü, yahut öbür ismiyle Limyra Köprüsü dünyadaki en eski basık kemerli köprü örneklerinden biridir. 360 m uzunluğundaki bu taş köprü Antalya Finike Hasyurt mahallesi sonları içinde yer alan antik bir Likya kenti olan Limyra’da Alakır Çayı üzerindedir.
11. Taş Köprü – Adana
Taş Köprü, Adana Seyhan Irmağı üzerinde kent merkezinde Seyhan) ve Karşıyaka (Yüreğir) yakalarını birleştiren köprüdür. Adana’nın simgesi olarak kabul edilen köprü Roma periyodu yapıtı olup Roma İmparatoru Hadrianus tarafından yaptırıldığı ve Roma İmparatoru I. Justinianus vaktinde tamiratı yaptırıldığı bilinmekte.
12. Misis Köprüsü – Adana
Misis Köprüsü, Ceyhan Irmağı üzerinde, Adana Yüreğir ilçesine bağlı Misis Beldesinde yer alan tarihi bir köprüdür. 4. yüzyılda Roma İmparatoru Flavius Julius Costantinus tarafından yaptırıldığı bilinen, 6. yüzyıl ortalarında Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından tamiratı yaptırılmıştır. Dokuz gözlü olarak inşa edilmiştir. Eski Adana Halep kara yolu olarak kullanılan köprü Anadolu’nun birinci Roma Köprüsü olarak bilinmektedir.
Selçuklu Devri Köprüleri
13. Akköprü – Ankara
1222 yılında periyodun Ankara valisi Kızıl Beyefendi tarafından yaptırılan köprü evvelce kullanılan Bağdat ticaret yolunun Ankara kavşağında yer almakta. Osmanlı devrinde kervanların yanı sıra askere ve hacca giden insanların kullandığı ve yola çıktıkları nokta olan köprü Ankara’nın Yenimahalle ilçesinde bulunmakta.
14. Çanlı Köprü – Uşak
Çanlı Köprü, Uşak’ın Banaz Çayı’na dökülen Dokuzsele Deresi’nin üzerinde bulunan tarihi bir köprüdür. Çanlı Köprü Uşak-Denizli yoluna geçit veren köprü tek gözlüdür ve ampir üslupta kemerlidir. Selçuklu Devleti vaktinde 1255 yılında Sipahsalar Şecauddin isminde bir kişi tarafından yaptırıldığı yazılı bir kitabesi vardır.
15. Çeşnigir Köprüsü – Kırıkkale
Çeşnigir Köprüsü, Kırıkkale’nin Karakeçili ilçesi ile Köprüköy beldesi ortasında, Keskin hudutları içerisinde bulunan Kızılırmak Irmağı üzerinde Büyük Selçuklu Devleti vaktinde yapılan bir köprüdür.
16. Eğri Köprü – Sivas
Eğri Köprü, Sivas’ta bulunan, Kızılırmak üzerine yapılmış olan tarihi köprüdür. Giriş istikametindeki topraktan biraz yüksekte bulunan köprü en yüksek noktasına ulaştığında yaklaşık 130 derecelik bir açıyla sola döner ve ismini bu eğrilikten alır. Evvelden trafiğe açık olan köprü şu an kullanılmamakta.
17. Hatun Köprüsü – Muş
Malazgirt’in girişinde bulunan bir Selçuklu yapısıdır. 10 m uzunluğunda, 5 m genişliğindedir. Günümüze kadar gelebilmiş ender Selçuklu köprülerinden biridir.
Artuklu Periyodu Köprüleri
18. Malabadi Köprüsü – Diyarbakır
Artuklu Beyliği periyodunda, Timurtaş Bin-i İlgazi tarafından 1147 yılında yaptırılan, 7 metre eninde ve 150 metre uzunluğunda tarihi bir köprüdür. Renkli taşlarla inşa edilmiş, tamiratlarla günümüze kadar ulaşan köprü ismini Mervaniler’in kurucusu olan Bad’dan almış olabileceği kestirim edilmektedir. Malabadi Kürtçe’de Bad’ın meskeni, mülkü manasına gelmektedir. Ayrıyeten Malabadi köprüsünün bulunduğu Silvan’da yaşayan Badıkan Aşireti’nin kökleride Bad’a dayanmakta.
Osmanlı Devleti Periyodu Köprüleri
19. Abdal Köprüsü – Bursa
Abdal Köprüsü, Bursa Nilüfer Çayı üzerinde Acemler ve Hürriyet Mahallelerini birbirine bağlayan tarihi bir köprüdür. Acemler Köprüsü olarak da bilinen köprüyü Köprü Abdal Çelebi isimli bir tüccar tarafından 1669 yılında yaptırmıştır.
20. Varda Köprüsü – Adana
Varda Köprüsü, Adana’nın Karaisalı ilçesi Hacıkırı (Kıralan) mahallesinde bulunan, yöre halkı tarafından ‘Koca Köprü’ olarak da isimlendirilen tarihi bir öbür köprümüz.1912 yılında Almanlar tarafından inşa edildiği için Alman köprüsü olarak da isimlendirilir.
21. Babaeski Köprüsü – Kırklareli
Babaeski Köprüsü, Kırklareli ilinin Babaeski ilçesinde IV. Murat periyodunda yaptırılmıştır. Ergene Irmağı kollarından bir adedinin üstünde bulunan köprünün uzunluğu 72, genişliği ise 5,85 metredir. Köprünün ortasında 5 beyitlik bir kitabe bulunmakta.
22. Uzun Köprü – Edirne
Uzun Köprü, Edirne Ergene Irmağı üzerinde, Anadolu ile Balkanları birbirine bağlayan tek ve dünyanın en uzun taş köprüsü olma özelliğini taşıyan tarihi köprüsüdür. Eski ismi Ergene Köprüsü olup Edirne’nin Uzunköprü ilçesine ismini vermiştir. Köprü 1426-1443 yılında Osmanlı Padişahı II. Murat tarafından, periyodun başmimarı Müslihiddin’e yaptırıldı.
23. Beylerhan Köprüsü – Uşak
Beylerhan Köprüsü Uşak ilinin Beylerhanı köyü hudutları içinde bulunan büyük bir köprüdür. İki büyük dört küçük olmak üzere altı gözü olan köprünün kemerlerinin birinci beşi yarım daire halinde, birlikte batı kısımdaki altıncı kemer, sivri kemer formunda çift merkezlidir. Mimarisine nazaran erken Osmanlı devri yahut Germiyanoğlulları beyliğine ilişkin olduğu düşünülmektedir.
24. Talazan Köprüsü – Tokat
Talazan Köprüsü, Tokat ili, Niksar ilçesine 15 km arada, Kelkit Çayı üzerindeki bir köprüdür. Söz manası sağlam, muteber demek olan köprü Erbaa-Reşadiye yoluna 1,5 km aradadır. Kitabesi günümüze ulaşamadığından imal yılı açısından tam bir tarih bilinmemekte lakin yapı üslubundan ve kimi kaynaklardan köprünün 13. yüzyılın birinci yarılarında yapıldığı varsayım edilmektedir.
25. İkili Köprü – Artvin
Çifte Köprü, Artvin kentinin Arhavi ilçesinde bulunan iki bitişik kemer köprüdür. Köprülerin ne vakit yapıldığına dair bir delil bulunmuyor ancak bilim insanları, köprünün Osmanlı İmparatorluğu sırasında, 18. yüzyılda inşa edildiğini kestirim etmektedirler. Atlas mecmuası ise üretim tarihini 19. yüzyıl olarak belirtmektedir.
26. Şahruh Köprüsü – Kayseri
Köprü, Kayserinin Sarıoğlan ilçesi Karaözü köyünde yer alan tarihi bir köprüdür. Köprünün üretimine ait rastgele bir yazıt yok lakin 1538 yılındaki (Kanuni Sultan Süleyman dönemi) tamirine ait bir yazıtta köprünün Dulkadiroğulları Beyliği’nden Alaüddevle Bozkurt Bey’in oğlu Şahruh tarafından yaptırıldığı yazmaktadır.
27. Demirköprü – Adana
Demirköprü, Seyhan Irmağı üzerinde, Seyhan ve Yüreğir ilçelerini demiryolu ile birleştiren, Adana Reşatbey ile Sinanpaşa ortasında bulunan tarihi bir demirköprüdür. Birinci Dünya Savaşı’ndan evvel 1912 yılında Almanlar tarafından Alman sermayesi ile inşa edilmiştir. Köprüde 5 açıklıklı olup, 312 m. uzunluğunda çelik kafes tipi bir köprüdür.
28. Nasrullah Köprüsü – Kastamonu
Nasrullah Köprüsü (Kambur Köprü) Kastamonu’da bulunan bir 16. Yüzyıla ilişkin köprüdür. Köprü Kastamonu’nu merkezi ikiye ayıran Karaçomak çayı üzerinde bulunuyor. Köprü 1501 yılında kadılık yapan Nasrullah tarafından yaptırılmıştır.
29. Mikron Köprüsü – Rize
Mikron Köprüsü, Rize Çamlıhemşinde bulunan tarihi bir kemer köprü örneğidir. 41 metre uzunluğundaki köprünün19. yüzyılda inşa edildiği iddia edilmektedir. Köprünün kemerinde kesme taşlar, ayakları moloz ve korkulukları ise briketten örülerek yapılmıştır. 1998 yılında özgün hali değişmeyecek halde düzeltilmiştir.
30. Halıpazarı Köprüsü – Uşak
Halıpazarı Köprüsü, Uşak Banaz Çayı’na dökülen Dokuzsele Deresi’nin üzerine inşa edilmiş tek gözlü köprüdür. 1671 yılında Uşak’a uğrayan Evliya Çelebi, bu köprüden geçtiğini yazmıştır bu nedenle 400 yıldan fazla bir tarihe sahip olduğu anlaşılmakta.
31. Mecidiye Köprüsü – Edirne
Mecidiye Köprüsü başka ismiyle Meriç Köprüsü olarak bilinmekte. 1842 yılında Abdülmecit vaktinde imaline başlanmış ve 1847’de bitirilmiştir. Mermer yazıtı olan köprünün kubbesinde daha evvelce güneş halinde demirden yapılmış bir paratoner olduğu bilinmektedir.
32. Geyve İkinci Beyazıt Köprüsü – Sakarya
Alifuatpaşa Köprüsü olarak da bilinen İkinci Beyazıt Köprüsü Sakarya’nın Geyve ilçesinde Alifuatpaşa kasabasında II. Bayezid tarafından yaptırılmıştır. İkinci Bayezid Köprüsü Sakarya Irmağı üzerinde bulunup, uzunluğu 196,5 genişliği ise 5.5 metredir. Köprünün yedi satırlık Arapça bir kitabesi vardır. 15 gözü olan köprünün günümüzde yalnızca 5 gözünden su geçmekte.
33. Irgandı Köprüsü – Bursa
Irgandı Köprüsü, Bursa’da zanaatçıların klasik el sanatlarını icra ettiği bir köprüdür. 1442 yılında Irgandılı Ali’nin oğlu Hacı Muslihiddin tarafından inşa edilmiş olup 1854 yılında Büyük Bursa Depremi’nde hasar görmüştür. Kurtuluş Savaşında Yunan ordusu tarafından bombalanan Irgandı Köprüsü, 2004 yılında belediye tarafından yenilendi ve kullanıma açıldı.
34. İkinci Beyazıt Köprüsü – Edirne
Edirne İkinci Beyazıt Köprüsü, II. Bayezid tarafından Edirne’de Tunca ırmağı üzerine yaptırılmıştır. köprüdür. II. Bayezid Edirne’deki büyük külliyesinin kentle ilişkisini sağlamak emeliyle bu köprüyü inşa ettirmiştir. Yeni İmaret Köprüsü ismiyle de bilinen köprünün kitabesi yoktur.
35. Yasal Sultan Süleyman Köprüsü – İstanbul
Büyükçekmece Gölü’nün Marmara Denizi ile birleştiği noktada Mimar Sinan tarafından inşa edilen köprü Yasal Sultan Süleyman (1520-1566) Zigetvar Seferi’ne çıkarken, ordunun, Büyükçekmece Gölü ile denizin birleştiği bu noktadan sallarla karşıya geçmekte çok zorlanması üzerine yapılmıştır. Lakin Yasal Sultan Süleyman, Zigetvar Kuşatması sırasında vefat ettiği için köprü, oğlu II. Selim vaktinde, 1567’de tamamlanmıştır.
36. II. Beyazıt Köprüsü – Çorum
Osmancık İkinci Beyazıt Köprüsü, Çorum’un Osmancık ilçesinde II. Bayezid tarafından inşa ettirilen köprüdür. Kızılırmak üzerinde yapılan İkinci Bayezid Köprüsünün 5 satırlık Arapça bir kitabesi bulunuyor. Köprü üzerinden geçen yol, Koyun Baba türbesine ulaştığından bu köprüye Koyun Baba Köprüsü de denilmekte.
37. Harâmidere Köprüsü – İstanbul
Harâmidere Köprüsü, Küçükçekmece Gölü ve Büyükçekmece Gölü ortasında yer alan tarihi köprü. Uzunluğu 74,40 m olup genişliği 6,29 metre olan, üretiminde kullanılan gereci muntazam kesme taşlardan olan köprünün başka ismi Kapıağası Köprüsüdür.
Urartulardan Cumhuriyet Periyoduna Kadar Yapılmış Olan Türkiye’deki Tarihi Köprüler Listesi
Yorum Yaz